Ανεπάρκεια της Α1-Αντιθρυψίνης
Η Α1- Αντιθρυψίνη (Alpha-1-antitrypsin - AAT) είναι ο κύριος αναστολέας πρωτεατεσών στον ορό. Αλλαγές στην παραγωγή της μπορεί να οδηγήσει στην αποδιάταξη της ελαστινής (συνδετική πρωτεΐνη) στις κυψελίδες, το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση νόσων του πνεύμονα. Επιπροσθέτως, σοβαρή ανεπάρκεια της ΑΑΤ μπορεί να οδηγήσει σε ανώμαλη στερεοδιαμόρφωση της πρωτεΐνης, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση ηπατοκυττάρων και συνάδουσα νόσο του ήπατος.
Η ανεπάρκεια της ΑΑΤ μπορεί να οδηγήσει σε Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), η οποία αποτελεί την τέταρτη πιο συχνή αιτία για μεταμόσχευση πνεύμονα. Οι εγχύσεις πλάσματος μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να θεραπεύσουν την πνευμονική νόσο σε ασθενείς με ΧΑΠ λόγω ανεπάρκειας της ΑΑΤ, όχι όμως τυχόν νόσους του ήπατος (Sandhaus, 2016).
Ενδείξεις για έλεγχο
- Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) ή αναίτια βρογχεκτασία, ανεξαρτήτως ηλικίας ή εθνικότητας
- Αναίτια χρόνια νόσος του ήπατος
- Νεκρωτική υποδερματίτιδα ή κοκκιωμάτωση με πολυαγγειίτιδα
- Συγγενικό πρόσωπο πρώτου ή δεύτερου βαθμού με γονιδιακές αλλαγές στο γονίδιο της AAT
- Οικογενειακό ιστορικό ανεπάρκειας ΑΑΤ
- Νεογνά με αιμορραγικές διαταραχές ή παρατεταμένο ίκτερο
Γενετικό Υπόβαθρο
- SERPINA1
- Το γονίδιο εντοπίζεται στην χρωμοσωμική περιοχή 14q31-q32.3
- Κληρονομικότητα: Συνεπικρατής χαρακτήρας
- >100 διαφορετικές μεταλλάξεις: οι περισσότερες είναι καλοήθεις
- Παθογονική μετάλλαξη (c.1024G>A; p.E324K), γνωστή και ως αλλήλιο Z, η πιο συχνή γονιδιακή βλάβη που προκαλεί τη σοβαρή νόσο
- Παθογονική μετάλλαξη (c.791A>T; p.E264V), γνωστή και ως αλλήλιο S η πιο συχνή γονιδιακή βλάβη που προκαλεί ήπια νόσο
- 95% του Καυκάσιου πληθυσμού φέρει το αλλήλιο M [αγρίου τύπου - wild type]
|
Ερμηνεία Γονοτύπου/Φαινοτύπου |
|||
|
Αλλήλια |
Δραστικότητα ΑΑΤ |
Κίνδυνος Εμφυσήματος |
Κίνδυνος Ηπατικής Νόσου |
|
ΜΜ |
100% |
Με βάσει το υπόβαθρο* |
Χαμηλός |
|
ΜS |
80% |
Με βάσει το υπόβαθρο* |
Χαμηλός |
|
MZ |
58% |
Με βάσει το υπόβαθρο* |
Χαμηλός |
|
SS |
60% |
Με βάσει το υπόβαθρο* |
Χαμηλόςός |
|
SZ |
20-50% |
Μέτριος |
|
|
ZZ |
15% |
80-100% |
Σχετικά υψηλός - Υψηλός |
|
Null-Null |
0% |
100% |
Με βάσει το υπόβαθρο* |
*(οικογενειακό ιστορικό, τρόπος ζωής)
|
Έλεγχος για Συμπτωματικά Άτομα |
||||
|
Φαινοτύπηση Αναστολέα Πρωτεάσης |
Γονοτύπηση Αλληλίων S και Ζ |
Συγκέντρωση ΑΑΤ ορού |
Αλληλούχιση γονιδίου ΑΑΤ |
|
|
Αξιολόγηση |
Εντοπισμός ανώμαλων φαινοτύπων |
Ταυτοποίηση αλληλίων S και Ζ |
Εκτίμηση συγκέντρωσης της πρωτεΐνης ΑΑΤ
|
Ταυτοποίηση σπάνιων παθογόνων βλαβών |
|
Πλεονεκτήματα |
Θεωρείται η καλύτερη μέθοδος. Ταυτοποίηση όλων των ανώμαλων πρωτεϊνών |
Εντοπίζει 95% των ατόμων που πάσχουν. Επιτρέπει την διάγνωση σε έμβρυα κατά τη διάρκεια επικίνδυνης εγκυμοσύνης |
Υπολογίζει την ακριβή συγκέντρωση της ΑΑΤ στο πλάσμα για την αρχική αξιολόγηση της ανεπάρκειας. |
Εντοπίζει βλάβες εκτός από τα αλλήλια S και Ζ. |
|
Περιορισμό |
Μπορεί να μην εντοπίσει σπάνιες μεταλλάξεις. Δεν εντοπίζει τα αλλήλια null. |
Δεν εντοπίζει σπάνιες μεταλλάξεις. Δεν εντοπίζει τα αλλήλια null |
Η ποσοτικοποίηση της συγκέντρωσης της ΑΑΤ στον ορό έχει χαμηλή ευαισθησία για την νόσο, καθώς η ΑΑΤ είναι πρωτεΐνη οξείας φάσης και μπορεί αν αυξηθεί και σε άλλες νόσους |
|
|
Περιγραφή |
Ισοηλεκτρική Εστίαση |
Γονιδιακός έλεγχος του γονιδίου SERPINA1 |
Ποσοτικοποίηση ΑΑΤ στον ορό |
Μοριακή αλληλούχιση SERPINA1 |
